Class 10 Sanskrit Grammar Book Solutions अशुद्धि-संशोधनम् अभ्यास: प्रश्न 1. एकः छात्रः अधोलिखितम् अनुच्छेद लिखितवान्। तत्र तेन काश्चन अशुद्धयः कृताः। भवान् तेषां संशोधनं कृत्वा तस्य सहायतां करोतु- (i) एकः पथिकः ह्यः नगरम् गच्छति। (ii) तत्र स: बहूनि भवनम् दृष्ट्वा चकितः जातः। (iii) तस्य मित्रः अपि तत्र तेन सह गतवान्। (iv) सः अवदत्-अहो विडम्बना! नगरेषु…
Read more
Class 10 Sanskrit Grammar Book Solutions अव्ययाः अभ्यास: प्रश्न 1. समुचितैः अव्ययैः (मञ्जूषातः गृहीत्वा) रिक्तस्थानानि पूरयत- (i) सः ___________ वनं गतवान्। (ii) सः ___________ गच्छति? (iii) गजः ___________ चलति। (iv) सः ___________ स्वपिति। (v) सिंहः ___________ गर्जति। (vi) सः ___________ विजेष्यते। (vii) परिश्रमं कुरु, ___________ अनुत्तीर्णः भविष्यसि। (viii) गृहात् ___________ मा गच्छ। (ix) सः…
Read more
Class 10 Sanskrit Grammar Book Solutions समयलेखनम् अभ्यास: प्रश्न 1. भवान् ग्रीष्मावकाशे दिल्लीतः प्रयागराजम् गन्तुम् इच्छति, तत्र किं किं रेलयानम् कतिवादने गच्छति इति अधः घटिकां दृष्ट्वा तत्प्रस्थानकालम् रिक्तस्थाने निर्दिशत- यथा- 7:15 A.M. ‘पुरी एक्सप्रेस’ प्रातः पादोनसप्तवादने। 8:00 A.M. (i) ‘कालका मेल’ प्रातः __________ वादने। 3:30 P.M. (ii) ‘जनता एक्सप्रेस’ अपराह्ने __________ वादने। …
Read more
Class 10 Sanskrit Grammar Book Solutions वाच्यपरिवर्तनम् (केवलं लट्लकारे) अभ्यास: प्रश्न 1. उदाहरणमनुसृत्य यथानिर्दिष्टिं वाच्यपरिवर्तनं कुरुत- यथा- रामः गृहं गच्छति। (कर्तृवाच्य) रामेण गृहं गम्यते। कमलया पायसम् पक्वम्। (कर्मवाच्य) कमला पायसम् पक्ववती। छात्राः हसन्ति। (भाववाच्य) छात्रैः हस्यते। (i) अहं कार्यं कृतवान्। (कर्मवाच्य) (ii) त्वम् पुस्तकम् पठितवान्। (कर्मवाच्य) (iii) सः गायति। (भाववाच्य) (iv) युवाभ्यां सुलेखः…
Read more
Class 10 Sanskrit Grammar Book Solutions प्रत्ययाः अभ्यास: I. प्रश्न 1. प्रत्ययं संयुज्य वियुज्य वा लिखत- (i) दृश् + क्त्वा = ___________ (ii) प्रणम्य = ___________ (iii) उपविश्य = ___________ (iv) सोढुम् = ___________ (v) सह् + क्त्वा = ___________ (vi) आ + नी + ल्यप् = ___________ उत्तराणि: (i) दृष्ट्वा (ii) प्र +…
Read more
Class 10 Sanskrit Grammar Book Solutions समासाः अभ्यास: प्रश्न 1. उदाहरणमनुसृत्य रिक्तस्थानानां पूर्तिः कोष्ठकात् समुचितैः समस्तपदैः कुरुत- उदाहरण- तौ लवकुशौ वाल्मीके: आश्रमे पठतः (लवकुशे / लवकुशौ) (क) __________ जनः नित्यकर्म कृत्वा प्रातराशं करोति। (विशालवृक्षः / सुप्तोत्थितः) (ख) त्रयाणां लोकानां समाहारः __________ इति कथ्यते। (त्रिलोकी / त्रिलोकम्) (ग) ऋषे आश्रमः __________ अस्ति। (प्रतिगृहम् / उपगङ्गम्)…
Read more
Class 10 Sanskrit Grammar Book Solutions सन्धिः अभ्यास: I. प्रश्न 1. अधोलिखितेषु समुचितं सन्धिपदं चित्वा लिखत- यथा- चन्द्र + उदयः = चन्द्रोदयः / चन्द्रौदयः / चन्द्रुदयः उत्तरम्: चन्द्रोदय: (i) मातृ + ऋणम् = मातर्णम् / मातृणम् / मातृणम् – _____________ (ii) यदि + अपि = यद्यपि / यदपि / यदापि – _____________ (iii) मत…
Read more
Class 10 Sanskrit Grammar Book Solutions सरलवाक्यानां संस्कृतभाषायाम् अनुवाद: आवश्यकं निर्देशम् सबसे पहले वाक्यों को पढ़कर कर्ता व क्रिया की पहचान करनी चाहिए। विशेषण व विशेष्य को एक ही लिंग, विभक्ति तथा वचन में लिखना चाहिए। अव्ययों का प्रयोग भी यथास्थान करना चाहिए। कारक-चिह्नों के अनुसार ही विभक्तियों तथा नियमानुसार उपपद विभक्तियों का प्रयोग…
Read more
Sanskrit Vyakaran Class 10 Solutions चित्रवर्णनम् अथवा अनुच्छेदलेखनम् चित्रवर्णनम् चित्रवर्णने ध्यातव्याः सामान्याः नियमाः चित्र में एक ही भाव अथवा विचार प्रस्तुत करना चाहिए। भूमिका अथवा उपसंहार नहीं होना चाहिए। विषय का प्रारंभ शीघ्र ही करना चाहिए। वाक्य आपस में संबद्ध होने चाहिए। रोचकता गुण इसकी विशेषता होनी चाहिए। भाषा सरल, सुबोध और प्रवाहयुक्त होनी…
Read more
Class 10 Sanskrit Grammar Book Solutions सङ्केताधारितम् औपचारिकम् अनौपचारिक च पत्रम् अतिरिक्त-उदाहरणानि 1. अस्वस्थतायाः हेतोः दिनद्वयस्य अवकाशार्थम् प्रधानाचार्य प्रति लिखिते प्रार्थनापत्रे मञ्जूषायाः पदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत- (अस्वस्थ होने के कारण दो दिन के अवकाश के लिए प्रधानाचार्य को लिखे गए प्रार्थना-पत्र में मञ्जूषा से पद चुनकर खाली स्थान भरिए।) परीक्षाभवनम् आदरणीयाः (i) _______________।…
Read more